Neofuturzy i futuryści - Marta Baron-Milian

Tematem książki są początki polskiej awangardy literackiej, a wraz z nimi tkwiąca w otwarciu awangardowej rewolty energia pierwszych gestów uznawanych za gesty futurystyczne. Autorka podejmuje próbę ich reinterpretacji przez pryzmat trzech głównych bohaterów monografii: Jerzego Jankowskiego, wiecznego zwiastuna futuryzmu i zanikającego pośrednika jego późniejszych losów, oraz Anatola Sterna i Aleksandra Wata, występujących tu przede wszystkim we wspólnej roli neofuturów-prymitywistów. Ich wyjątkowa działalność wymyka się narracji o awangardzie jako historii ruchów artystycznych, komplikuje i decentruje obraz awangardowych początków, prowokuje do poszukiwania nowych punktów odniesienia. Przeprowadzone przez autorkę kwerendy archiwalne, analizy materiału prasowego oraz interpretacje manifestów, tekstów poetyckich i prozatorskich umożliwiły rekonstrukcję najwcześniejszych przejawów polskiej awangardy w świetle pojęć kolektywności, peryferyjności oraz konceptu literatury mniejszej. Pozwoliło to uchwycić oryginalność językowych eksperymentów oraz polityczne znaczenie futurystycznych prowokacji Jankowskiego, Sterna i Wata. We wszystkich opisanych przypadkach awangarda rzuca wyzwanie większości, choć za każdym razem brzmi ono inaczej.