Jaremianka - biografia Marii Jaremy w książce Agnieszki Daukszy
Maria Jarema, nazywana przez większość Jaremianką, to postać wybitna i niezwykle wpływowa. Zawsze była na czołówce awangardy, ceniła sobie niezależność jako doświadczona aktywistka społeczna, i nieustannie pracowita. Była twórcą, któremu inni bez wahania podporządkowywali swoje opinie i zdanie. W centrum jej życia, czy to przedwojennego, czy powojennego, zawsze towarzyszyły jej interesujące osobowości. Znajomości, które nawiązała, często przekształcała w trwałe przyjaźnie, zawsze jednak to ona decydowała o tym, kiedy tak się stanie.
Jaremianka to jedna z najbardziej utalentowanych i magnetyzujących artystek XX wieku. Malarka, rzeźbiarka, graficzka, projektantka kostiumów teatralnych, lalek i pomników. Pochodziła ze Starego Sambora, ale to Kraków dał jej przestrzeń do rozwinięcia i prezentowania swojego artystycznego talentu. Pod okiem Xawerego Dunikowskiego kształciła swoje umiejętności, współtworzyła Grupę Krakowską i teatr Cricot, a szczególnie chętnie współpracował z nią Tadeusz Kantor.
Była ukochaną żoną Kornela Filipowicza, matką Aleksandra, siostrą bliźniaczką Nuni. Wspomina ją wiele znanych postaci, takich jak Różewiczowie, Sternowie, Przybosie. Zawsze była dla nich gwarantem ruchu, nieustannej zmienności i zachwytu. Kiedy dowiedziała się o swojej śmiertelnej chorobie, pracowała jeszcze bardziej intensywnie, aby zdążyć stworzyć jak najwięcej. Jej sztuka nadal zadziwia swoją innowacyjnością, inspiruje i działa na wyobraźnię odbiorcy. Mimo swojej śmierci w 1958 roku, wielu twierdzi, że nadal żyje poprzez swoje dzieła. "() Za stolikiem siedzi Maria i patrzy na mnie. Jej twarz wydaje się nieruchoma, ale to złudzenie, bo każde, nawet najdrobniejsze drgnienie, nieznaczne pochylenie głowy, prawie niewidoczny skręt szyi, rozchylenie warg, mrugnięcie powiek, sprawia, że Maria nie przestaje byś sobą, nieustannie się zmienia. () Ta zmienność, a jednocześnie tożsamość jest właśnie życiem. Daje poczucie trwałości naszego istnienia i wieczności naszych uczuć." - Kornel Filipowicz, Fizjologia.
Publikacją tę autorki jest Agnieszka Dauksza, laureatka Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej za najlepszą książkę 2017 roku (Klub Auschwitz i inne kluby) oraz finalistka Nagrody Naukowej Polityki (2018). Dauksza jest również autorką książek "Kobiety na drodze. Doświadczenie emancypacji" oraz "Afektywny modernizm". Posiadając tytuł doktora literatury, pracuje na Wydziale Polonistyki UJ.
O tym, kto wygra Nagrodę Literacką Nike 2020, dowiemy się na początku października. Bez względu na ostateczny werdykt, książki wszystkich finalistów warto przeczytać. Czemu poświęcili swoją twórczość w ostatnim czasie?