eBook Sandomierski Ratusz i Rynek - Andrzej Sarwa

Historyczne centrum Sandomierza

Na terenie dawnego Sandomierza, kiedyś otoczonego murami obronnymi, do dziś zachował się średniowieczny układ urbanistyczny. Rynek, pełniący funkcję serca tego historycznego miasta, powstałego według niemieckiego prawa magdeburskiego, jest punktem centralnym, do którego prowadzą liczne ulice i przyległe place. Zanim jednak takie miasto zostało zaplanowane, mieszkańcy najpierw budowali osadę targową, która stopniowo stawała się także ważnym ośrodkiem rzemieślniczym.

Różnice między grodem a miastem

W dawnych czasach miejsce, jakim był gród, pełniło głównie funkcje obronne i nie należy go mylić z miastem. Gród i miasto to dwa odrębne pojęcia – gród istniał często obok miasta, ale nie zawsze prowadził do jego powstania. Miasta w Polsce często były lokowane bez związku z grodami, rozwijając się na tzw. "surowym korzeniu". Dlatego mówienie o „grode Sandomierzu” czy „grode Krakowie” ma sens, ale nie odnosi się do takich miejsc jak Stalowa Wola czy Kielce. W Krakowie grodem był np. Wawel, a w Sandomierzu funkjonował podobny podział.

Lokacja na prawie magdeburskim

Sandomierz, podobnie jak inne ważne ośrodki takie jak Gniezno, Poznań, Kraków, czy Wrocław, najpierw pojawił się jako gród, a z czasem obok niego rozwijało się miasto. Pierwsza lokacja Sandomierza na prawie magdeburskim miała miejsce przed 1227 rokiem, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju i transformacji grodu w znaczące miasto. Data ta, choć nie potwierdzona bezpośrednimi dokumentami, jest wiarygodna dzięki faktowi osiedlenia się dominikanów w roku 1226, którzy wybierali wyłącznie znaczniejsze miasta jako siedziby swoich klasztorów.