Argumentacje transcendentalne - Stanisław Jędrczak

Książka Stanisława Jędrczaka stanowi studium argumentacji transcendentalnej, która w historii filozofii odegrała wielką rolę, bywała ostro krytykowana, a dziś w obrębie filozofii analitycznej przeżywa traktowany z ostrożnością i wymagający reinterpretacji renesans. Zaprezentowana w książce analiza opiera się na oryginalnych modelach formalnych. ()

Autor potrafił, za sprawą swych modeli, tak dalece uściślić wnioskowania transcendentalne, że wiadomo lepiej, czego można się po nich spodziewać i jak ocenić ich poprawność. Czyniąc to, autor stanął w szeregu tych współczesnych filozofów, którzy po okresie zaniedbania przywracają transcendentalizm filozofii analitycznej.

prof. dr hab. Robert Piłat

Sednem podejścia autora do argumentacji transcendentalnej jest ujęcie jej jako przejścia od stwierdzenia pewnego faktu i jego możliwości do warunków koniecznych takiego stanu rzeczy. ()

Autor nie występuje w książce jako historyk filozofii ani też wyłącznie jako jej metodolog zdający sprawę z dyskusji toczonych na temat natury argumentacji transcendentalnej. Jest przede wszystkim filozofem, chociaż częściowo o zacięciu historycznym i metodologicznym. W rezultacie takiego podejścia powstała frapująca rozprawa, która nie tylko przybliża czytelnikowi naturę i mechanizmy argumentacji transcendentalnej, lecz także przedstawia interesujące stanowisko na temat możliwości i granic filozofii.

prof. dr hab. Tadeusz Szubka

Książka Stanisława Jędrczaka to bardzo dobrze skonceptualizowana monografia, elegancka pod względem językowo-stylistycznym, atrakcyjna w odbiorze dla współczesnego czytelnika i z całą pewnością unikalna nie tylko na rodzimym rynku wydawniczym.

prof. dr hab. Ewa Nowak

Stanisław Jędrczak (ur. 1996) - doktor filozofii, związany z Uniwersytetem Warszawskim. Do jego zainteresowań badawczych należą: metafizyka, ontologia analityczna, antropologia filozoficzna, metaetyka, filozofia prawa i metodologia filozofii. W 2020 r. ukończył studia filozoficzne i prawnicze w Kolegium Międzydziedzinowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych UW. W 2025 r. obronił doktorat na Wydziale Filozofii UW. Uczeń prof. Mariusza Grygiańca.

Rozważmy nieco żartobliwy przykład argumentacji transcendentalnej, zaczerpnięty z Przygód Pędrka Wyrzutka, powiastki Stefana Themersona (). "Gdyby go nie było, gdyby, jak mówisz, nie istniał", zauważa jeden z bohaterów, odnosząc się do

Pędrka, "to byśmy nic o nim nie wiedzieli, a gdybyśmy nic o nim nie wiedzieli, to byśmy także nie mogli wiedzieć, że jest, jak mówisz, fikcyjny; więc jeżeli on jest, tak jak mówisz, fikcyjny, to znaczy, że jest, że istnieje". Oto argument transcendentalny na rzecz istnienia Pędrka Wyrzutka.

• * *

Rzeczywistością są jednak zarówno poznawalne, jak i niepoznawalne dla nas stany rzeczy. Tym samym na powierzchni tego, co dane, jawi się to, co dane być nie może (choć, jak rzekłby Wittgenstein, uwidacznia się i może być pokazane). Z jednej więc strony jesteśmy zamknięci w języku. Z drugiej natomiast - razem z językiem - jesteśmy zamknięci w świecie. Morał, który stąd płynie, brzmi, jak sądzę, następująco: w duchu Kanta nie jest ani upodmiotowienie przedmiotu, ani uprzedmiotowienie podmiotu. Skoro język nie jest ograniczony, to problem granic języka staje się pseudoproblemem. Filozofia nie jest wyłącznie metafilozofią, badającą granice własnego poznania, lecz samym poznaniem.

Fragmenty książki