Huta Szkła w Jabłonnie (Legionowie) 1897-1944 - Jacek Emil Szczepański

Badania nad dziejami huty autor prowadził przez wiele lat w Muzeum Historycznym w Legionowie. Dokumentował jej historię i tym samym próbował ocalić od zapomnienia. J. Szczepański stawia tezę, że huta była czynnikiem miastotwórczym o wiele ważniejszym, niż dotąd sądziliśmy. Powstała w 1897 r. przy stacji kolejowej i miała duży wpływ na rozwój Legionowa. Na początku XX w. produkowano w niej już ponad milion butelek rocznie.

W oparciu o badania archiwalne autor ustalił nowe fakty i sprostował nieścisłości występujące w dotychczasowych opracowaniach. Z hutą należy wiązać początki legionowskiej oświaty. Jeszcze w czasie zaboru rosyjskiego powstała przy niej pierwsza w historii Legionowa szkoła, ale dużo wcześniej niż dotąd sądziliśmy, bo już w 1899 r.

Z analiz zawartych w książce wynika, że w okresie międzywojennym huta wytwarzała butelki dla ponad 80 polskich browarów i rozlewni piwa. W 1927 r. odwiedził ją prezydent Polski Ignacy Mościcki. W tym właśnie roku zakład osiągnął apogeum rozwoju. Wyprodukował 11,5 mln butelek do piwa przy zatrudnieniu około 250 robotników. Jednak niszczący pożar 19 stycznia 1930 r., a przede wszystkim potężny kryzys gospodarczy doprowadziły do stopniowej likwidacji spółki Huta Szklana Jabłonna SA.

Ponowny rozwój huty nastąpił w okresie II wojny światowej. W grudniu 1939 r. zawiązała się spółka Przemysł Szklany Jabłonna, która produkowała butelki do wódki i spirytusu. J. Szczepański wykazał, że podczas okupacji huta tworzyła ważne zaplecze konspiracyjne dla Armii Krajowej. W październiku 1944 r. wycofujące się wojska niemieckie wysadziły w powietrze część zabudowań. Pozostałe rozebrano wiosną 1945 r. na polecenie Gminnej Rady Narodowej w Legionowie.

Recenzenci: prof. senior UwB dr hab. Adam Czesław Dobroński, prof. dr hab. Janusz Szczepański