Dramaty podmiotów lirycznych - Piotr Michałowski

Dramaty podmiotów lirycznych mogą zaskakiwać. Autor (już we wstępie) sytuuje się na pozycji teoretyka poezji, przywołuje znanych uczonych (Sławiński, Nycz), pokazuje ich wielopostaciową teorię "podmiotu lirycznego". Pewnie mógłby ciąg teoretycznych sław rozwinąć w nieskończoność, tyle że po co? Ostatecznie zmierza do bardzo ważnej konstrukcji myśli, która jest jego konstrukcją, wynikającą z wieloletniej lektury i wieloletniego pisania wierszy, że podmiot liryczny nie ma swoich "przygód", ale ma swoje dramaty. [] Dramaty [] są może najbardziej klasyczną z dotychczasowych książek uczonego. W swoich lekturach jest on poważny i rozważny, opiera się na stanie badań, czyni wycieczki w stronę głębokiej tradycji poezji wieku XX i bliższych okolic, które pewnie też można by uznać za dziedzictwo, ale raczej za przestrzeń możliwości. Badacz proponuje trzy sposoby lektury "dramatu" podmiotu: wobec tradycji, poznania oraz w czasie i przestrzeni. To jednocześnie lektura przez pokolenia, odmienne języki, wyobraźnie, stosunek do poezji jako całości (pamięci przeszłości) i wiersza jako szczególnej reprezentacji podmiotu, czyli poety.

Z recenzji prof. dr. hab. Mariana Kisiela

Można uznać, że "podmiot liryczny" jako swego rodzaju "gatunek", przeżył do dziś - choć zarazem w innym sensie "przeżył" niejedno - w licznych swych mutacjach: inkarnacjach i uwikłaniach stylistycznych, które zróżnicowały jego tekstowe i wyobrażeniowe środowisko, a w rezultacie - ukształtowały świat poezji XX i XXI wieku. Swe doświadczenia wzbogacił jednak na pewno zarówno o samoświadomość, jak i różnie motywowaną niepewność co do swej umownej egzystencji. Zyskał niejako samowiedzę o swej wirtualności: że stał się przedmiotem gry, toczącej się pod piórem czy klawiaturą wszechwładnego autora, który dowolnie dozuje udzielane mu pełnomocnictwa i pozwala stawać się reprezentacją "ja" w stopniu mu dozwolonym, a ponadto - bywać każdym i nikim. [] Zapraszając do serii osobnych wypraw, z których żadna nie została podjęta z ambicją poznania wszystkich lądów możliwych i nie jest podróżą "dookoła świata", badacz ma nadzieję, że okażą się one egzemplifikacją różnych sytuacji dotychczas opisanych i nieopisanych w teorii liryki. Niemniej głównym celem każdej z osobnych ekspedycji jest poznanie indywidualnych "dramatów": przygód, ekscesów, eksperymentów, akcesji, koncesji i transgresji tożsamości.

Fragment Wstępu

Piotr Michałowski - prof. dr hab., literaturoznawca, krytyk literacki i teatralny, eseista, poeta i prozaik, autor przekładów (z języka hiszpańskiego). Absolwent UAM, zatrudniony na Uniwersytecie Szczecińskim. Jest autorem książek naukowych: Miniatura poetycka (Szczecin 1999), Granice poezji i poezja bez granic (Szczecin 2001), Głosy, formy, światy. Warianty poezji nowoczesnej (Kraków 2008), Mikrokosmos wiersza. Interpretacje poezji współczesnej (Kraków 2012); eseistycznych: Narożnikowo, centralnie, pogranicznie. Szkice szczecińskie i europejskie (Szczecin 2012), Z narożnika mapy (Szczecin 2014), dziewięciu zbiorów poetyckich i dwóch prozatorskich. Opracował i wstępem poprzedził wydanie poematu Juliana Tuwima Kwiaty polskie w serii "Biblioteka polska" (Universitas, Kraków 2004). Ponadto zredagował prace zbiorowe: Od pióra do sieci. Zmienne media literatury (Szczecin 2015) oraz Niepospolite ruszenie słów. Liryka Heleny Raszki w zbliżeniach i przekrojach (Szczecin 2021). Publikuje w periodykach naukowych (m.in. "Pamiętniku Literackim" i "Tekstach Drugich") oraz w prasie literackiej. Strona internetowa: