Kaplica Myszkowskich w Krakowie i jej twórcy - Aleksander Stankiewicz

Monografia autorstwa Aleksandra Stankiewicza, opublikowana w serii „Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie”, stanowi szczegółowe opracowanie poświęcone historii, architekturze oraz twórcom kaplicy Myszkowskich przy dominikańskim bazylice pw. Świętej Trójcy w Krakowie.
Kaplica Myszkowskich, pierwotnie pełniąca funkcję mauzoleum jej fundatora Zygmunta Myszkowskiego i jego rodziny, z czasem stała się także miejscem kultu wizerunku św. Dominika z Soriano. Dzięki polskim i zagranicznym kwerendom archiwalnym oraz dogłębnej analizie konstrukcji i dekoracji rzeźbiarskiej, autorowi udało się wzbogacić wiedzę na temat historii tego wyjątkowego zabytku. W założeniu fundatora kaplica miała nawiązywać do najważniejszych florenckich budowli sakralnych – kopuły katedry Santa Maria del Fiore oraz Cappella dei Principi przy kościele San Lorenzo.
W książce omówiono nie tylko historię powstania kaplicy, ale także stosunek do sztuki Zygmunta Myszkowskiego, który pragnął uczynić z niej dzieło dorównujące najwybitniejszym europejskim realizacjom. Szczegółowo zaprezentowano twórców zabytku, wśród których kluczową rolę odegrał florencki rzeźbiarz i projektant Santi Gucci. Aleksander Stankiewicz przeanalizował także wkład w powstanie kaplicy czołowych krakowskich rzeźbiarzy działających na przełomie XVI i XVII wieku, dzięki czemu monografia jest cennym źródłem wiedzy o artystycznym środowisku Krakowa w okresie nowożytnym. – Wszyscy badacze zajmujący się nowożytną sztuką dawnej Rzeczypospolitej zgodnie uznają, że krakowska kaplica Myszkowskich należy do dzieł wyjątkowych. Pomimo ponawianych prób, nie udało się jak dotąd wyjaśnić wszystkich okoliczności jej powstania, a także przekonująco wskazać jej twórców. Niniejsza książka ma na celu rekapitulację dotychczasowych ustaleń i prezentację nowych interpretacji. Jest to praca klasyczna, jeśli chodzi o zastosowanie metody analizy formalnej i genetycznej, popartej kwerendami źródłowymi. Budowla została zaprezentowana na tle innych wybitnych realizacji polskich i zagranicznych, głównie włoskich. Sporo miejsca poświęcono w niniejszym opracowaniu osobie fundatora, Zygmunta Myszkowskiego, którego należałoby właściwie uznać za współtwórcę kaplicy na równi z odpowiedzialnym za jej projekt architektem oraz wykonawcami – rzeźbiarzami i budowniczymi – napisał Aleksander Stankiewicz we wstępie książki Kaplica Myszkowskich w Krakowie i jej twórcy.
W zakończeniu zaś podsumował : Kaplica Myszkowskich zastanawia złożonością konstrukcji oraz erudycyjnym programem ideowym. Wpisuje się znakomicie w panujące na przełomie wieku XVI i XVII u znacznej liczby dysponentów artystycznych oraz artystów przekonanie, że dzieło sztuki ma za zadanie przewyższać wszystko, co do tej pory powstało. Cel ten miał być osiągnięty przez nonszalancję twórcy, decydującego się na rozwiązania trudne, bądź zdawałoby się, niewykonalne i jednocześnie zaskakujące odbiorcę.