Po trzecim dzwonku - Oksana Zabużko

Opowiadania o wojnie, historii i kobietach poszukujących "witaminy siostrzeństwa".

Ułożyć wybór "małej prozy" z prawie trzydziestu lat to zawsze wyzwanie. Nawet jeśli autor lubi, jak Alice Munro czy pisząca te słowa, przy każdym kolejnym wydaniu na nowo układać swoje zbiory opowiadań jak rozsypane korale, mieszając rzeczy stare i nowe z czystej radości komponowania - z ciekawości, jakie światło rzucą na siebie nawzajem postawione obok siebie - zawsze jest to jakieś podsumowanie i nie sposób przed tym uciec. Zwłaszcza podczas wojny. Wojna w ogóle zmienia perspektywę postrzegania rzeczy zwykłych, to jak zmiana oświetlenia.

Wszystkie te opowiadania łączy to, że w taki lub inny sposób wpisują się w formułę będącą lustrzanym odbiciem zasady Hemingwaya: mężczyźni są tu obecni, ale w rolach drugoplanowych - z całym dobrem i złem tego świata moje bohaterki radzą sobie samodzielnie, bez ich pośrednictwa, przyjmując historię bezpośrednio na siebie, całym ciałem, jako część codzienności. Wszak na terytorium kobiecego ciała nie da się oddzielić tego, co prywatne, od tego, co historyczne, i to jest jeden z powodów, dla którego kobiece ciało to chyba najbardziej upolityczniona rzecz na świecie. A także - dlaczego historia, odczuta i przeżyta przez kobiety, zawsze zawiera "wrażliwe treści". W tym sensie niczym się ona nie różni od historii zniewolonych narodów.