O wielowymiarowości współczesnego czeskiego eseju - Małgorzata Kalita

Książka prezentuje analizę tekstów ze zbiorów eseistycznych trzech wyrazistych osobowości twórczych we współczesnej literaturze czeskiej: Sylvii Richterovej (Msto domova, 2004), Danieli Hodrovej (Citliv msto, 2006) i Michala Ajvaza (Pbh znak a przdna, 2006). Eseje zostały ukazane w kontekście innych tekstów lub zjawisk społecznych. Troje współczesnych artystów sięga po tematy uniwersalne, takie jak język, podmiot, tożsamość, i w eseistycznych dociekaniach analizuje te zjawiska. Do tego celu autorzy wykorzystują własne czytelnicze, twórcze oraz badawcze doświadczenia. W monografii zostało omówione m.in. zjawisko "kobiecego pisania", którym na gruncie literaturoznawstwa czeskiego zajmował się Jan Matonoha i które zostało zaprezentowane na przykładzie konkretnych czeskich tekstów eseistycznych. Została również przedstawiona teoria map synoptycznych Petera Zajaca. Autorka zestawia ją z tekstami Richterovej i Hodrovej oraz refleksją na temat centrum i peryferii. Wśród analizowanych kategorii znalazły się m.in.: zjawisko poliglotyzmu i bilingwizmu, tekst petersburski, sfery yin i yang zaczerpnięte z chińskiej filozofii, przekraczanie granic, ślady, znaki, pustka, doświadczenie i wiele innych. Każda z omawianych kategorii jest obecna w twórczości trojga eseistów, choć inaczej rozkładają oni punkty ciężkości. O języku najwięcej napisała Richterov, tekst dominuje w utworze Hodrovej, natomiast u Ajvaza centralny motyw stanowią znak i pustka. Motywem, który nieprzerwanie towarzyszy wszystkim tym aspektom, jest doświadczenie. Publikacja jest przeznaczona dla bohemistów i literaturoznawców zajmujących się problematyką literatur i kultur Europy Środkowej.