Z dziejów Kościoła krakowskiego w XIX i XX wieku - Jacek Urban

Jeszcze w połowie XVIII wieku diecezja krakowska obejmowała teren o powierzchni 53 tys. km kw. Obecnie zajmuje 8,1 tys. km kw., a więc zaledwie jedną siódmą część dawnego terytorium. Diecezja krakowska licząca sobie w połowie XVIII wieku 7 archidiakonatów, dziś została sprowadzona do jednego dawnego archidiakonatu krakowskiego. W XVIII wieku w granicach diecezji krakowskiej było około tysiąca parafii, a po stu latach redukcji było ich zaledwie 44. To dlatego pierwszy rozdział prezentowany w monografii zajmuje się zmianami granic i terytorium diecezji sprowadzonej w trzeciej ćwierci XIX wieku do poziomu wikariatu apostolskiego. Odnowa diecezji nastąpiła dopiero w roku 1880. W kolejnych tekstach autor zajmuje się centralnymi instytucjami diecezjalnymi takimi jak kapituła katedralna, seminarium duchowne, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, kuria biskupia, Dom Księży Emerytów i relacjami między nimi w rożnych periodach czasowych XIX i XX wieku. Jest kilka tekstów odnoszących się do biskupów krakowskich (kard. Albin Dunajewski, kard. Jan Puzyna, kard. Adam S. Sapieha). Autor podjął się także prezentacji duchowieństwa Krakowa w okresie międzywojennym. Życie religijne znalazło wyraz w tekstach o przeżywaniu Roku Świętego 1826, ponadto o życiu liturgicznym kapituły katedralnej w okresie okupacji niemieckiej, a także w rozdziale o duszpasterstwie turystycznym w Tatrach od roku 1957. Dzieje życia zakonnego reprezentuje tekst o powrocie jezuitów do Krakowa w roku 1868 i o początkach sióstr albertynek za życia ich założycielki (do 1940). W monografii jest omówienie jednego dekanatu (dekanat żywiecki) i jednej parafii (Dzianisz). Poszczególne rozdziały monografii to pojedyncze kamienie do mozaiki dziejów diecezji krakowskiej w dwu minionych stuleciach.