Odwieczna baśń / Śluby / Gody życia - Stanisław Przybyszewski

Z tysiąca zdarzeń stworzyć jedno, które by wszystkie inne pomieścić mogło, lata całe i lat dziesiątki streścić w jednej godzinie, tysiące postaci uwidocznić w jednej i w tej jednej odzwierciedlić on tysiąc - ot: to jest to, do czego artysta zdąża.

To, co ludzie przeżywają przez lat dziesiątki, on to przeżycie musi dać w dramacie, który trwa zaledwie kilka godzin [].

Artysta staje się w tym świadomym okresie pracy niejako reżyserem swego własnego tworu: stawia dlań kulisy, wymierza perspektywy, kreśli, rozszerza, wyrzuca jedną postać po drugiej albo je w jedną stapia, łączy je i oddala, pęta związki, kojarzy rzeczy najbliższe z najwięcej oddalonymi, by im nadać nowe tło, nową barwę i ton nowy.

S. Przybyszewski, Przyczynek do psychologii twórczości, 1914

Ogólnopolski zespół uczonych pod kierunkiem prof. dr hab. Gabrieli Matuszek-Stec z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowuje 11-tomową krytyczną edycję Dzieł literackich Stanisława Przybyszewskiego w ramach ministerialnego Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. To edycja długo wyczekiwana. Dzieła zebrane przywódcy polskiego modernizmu nigdy nie ukazały się w języku polskim (w latach 20. XX wieku takie przedsięwzięcie realizował Instytut Wydawniczy "Lektor", ale śmierć pisarza je przerwała), podczas gdy Niemcy udostępnili w ośmiotomowej edycji niemieckie utwory "genialnego Polaka" w latach 90. XX wieku.

Stanisław Przybyszewski to jeden z najbardziej wyrazistych twórców modernistycznych, który zaznaczył swe miejsce w polskiej i niemieckiej literaturze. Już za życia stał się legendą - przez Strindberga nazwany "genialnym Polakiem", w środowisku berlińskim określany mianem "króla bohemy" i "nowego mesjasza literatury", w Polsce uznany został za inicjatora modernistycznego zwrotu w literaturze, wielką sławą cieszył się w Rosji i krajach słowiańskich. Edycja, która wychodzi w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, obejmuje wszystkie utwory literackie Przybyszewskiego powstałe w języku polskim: poematy prozą, powieści, opowiadania, dramaty oraz towarzyszące tym utworom autorskie wstępy, a także inedita i drobne przekłady. W przypadku niemieckich pierwodruków przeprowadzono porównanie obu wariantów utworów, fragmenty zmienione lub opuszczone w polskich wydaniach zostały przetłumaczone na język polski i zamieszczone w aparacie krytycznym. Każdy tom zawiera rozbudowany dodatek krytyczny i obszerny wstęp historycznoliteracki, ale edycja jest przyjazna dla wszystkich czytelników, zarówno znawców, jak i zwykłych fanów literatury.