Państwo i wojna w kauzalnym związku - Justyna Grażyna Otto

Monografia jest dziełem erudycyjnym, dowodzącym znajomości historii myśli politycznej, historii państwa oraz stosunków międzynarodowych. Jej cel został precyzyjnie sformułowany i skonkretyzowany w postaci przemyślanych pytań badawczych. Zaletą rozprawy jest zakres czasowy analizy dylematów związanych z wojną: wpływ wojny na państwo i jego ewolucję oraz wpływ państwa na charakter, cele i funkcje wojny ukazane zostały na licznych historycznych przykładach od starożytności po czasy współczesne. W każdym z rozdziałów poza pierwszym, wprowadzającym, znajdują się części Wojny sprawiedliwe oraz Alternatywy dla wojny. Mrzonki o pokoju, co ułatwia zrozumienie różnic w myśleniu o wojnie w poszczególnych epokach. Analiza przeprowadzona jest konsekwentnie wedle przyjętego klucza, który wyznaczają pytania o rozumienie alternatywy dla wojny, antropologiczne źródła wojny oraz jej ocenę. Rozróżnienie między wojną sprawiedliwą i niesprawiedliwą pozwoliło na uchwycenie dynamiki relacji między państwem i wojną. Analizując systemy polityczne starożytności, średniowiecza oraz czasów nowożytnych, autorka podkreśla znaczenie armii jako filaru gwarantującego siłę instytucji władzy wewnątrz wspólnoty politycznej, dostrzegając w niej moc i chronienia, i obalania struktur politycznych. Ukazuje zmianę, jaką w tym zakresie przyniosła nowożytna demokracja, wraz z jej zasadą cywilnej kontroli nad armią, a co za tym idzie separacji funkcji władcy i naczelnego wodza. Ważnym wątkiem jest kwestia oceny wojny, dokonywanej z punktu widzenia państw w nią zaangażowanych. Autorka nie sprowadza tej kwestii do jednowymiarowego sporu pacyfistów z bellicystami, dostrzegając jej złożoność, wielość kryteriów oceny wojny oraz różnorodność zdań co do przyczyn i konsekwencji wojen, traktowanych jako urzeczywistnienie bądź przeciwieństwo polityki. To książka, którą powinni zainteresować się nie tylko naukowcy, ale także politycy i ci, którzy biorą udział w procesie kształtowania strategii, doktryny wojennej państwa. Także dziennikarze, publicyści. A przede wszystkim powinna ona stanowić lekturę obowiązkową dla licznych komentatorów toczących się aktualnie wojen i konfliktów zbrojnych. I oczywiście może (powinna) stanowić lekturę obowiązkową dla studentów, zwłaszcza politologii, stosunków międzynarodowych, dziennikarstwa.