Ekspertyza w sprawie obozu przejściowego... - Maria Zima-Marjańska

Publikacja "Ekspertyza w sprawie obozu przejściowego w Pruszkowie (Durchgangslager 121 Pruszków) i jego statusu" omawia etapy funkcjonowania, dzieje i status obozu przejściowego w Pruszkowie. Zawarte w książce ustalenia i wnioski są wynikiem szerokiej kwerendy archiwalnej, m.in. w oparciu o akta śledztw. Obóz w Pruszkowie był największym obozem przejściowym w trakcie i po upadku powstania warszawskiego, przez który przeszły setki tysięcy wypędzonych mieszkańców Warszawy i okolic. Podczas selekcji przeprowadzanych w obozie podejmowano decyzje o dalszym losie wypędzonych, nierzadko rozdzielając rodziny. Władze obozowe wysłały70 000 osób do obozów koncentracyjnych, 150 000 skierowały do pracy przymusowej, a pozostałych wypędzonych do różnych miejscowości na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Warunki bytowe i sanitarne w Dulag były tragiczne. Choć nadrzędnym celem istnienia obozu było skierowanie jak największej liczby osób do pracy przymusowej na rzecz Rzeszy, wobec więźniów stosowano terror oraz formy eksterminacji pośredniej, a nawet bezpośredniej. Wielu ludzi na skutek pobytu w pruszkowskim obozie doznało uszczerbku na zdrowiu lub zmarło z wycieńczenia, chorób i głodu. Prezentowana ekspertyza dała podstawy do zmiany rozporządzenia w sprawie miejsc odosobnienia, w których były osadzone osoby narodowości polskiej lub obywatele polscy innych narodowościi nadania uprawnień osób represjonowanych byłym więźniom Dulag 121 Pruszków.