Jakościowe metody badań społecznych. Podejście aplikacyjne - Dominika Maison

Jakościowe metody badań społecznych – podejście aplikacyjne to kompleksowy przewodnik po tym jak planować i prowadzić badania jakościowe w obszarze nauk społecznych, a także jak wyciągać z nich prawidłowe wnioski i przekładać je na praktyczne rozwiązania problemów społecznych. Autorka prowadzi Czytelnika przez wszystkie etapy procesu badawczego z zastosowaniem metod jakościowych, swój wywód ilustrując barwnymi przykładami z praktyki.

Jakościowe metody badań nie są metodą ani lepszą, ani gorszą od badań ilościowych. Każda z nich służy innym celom, odpowiada na inne pytania badawcze, każda daje możliwość uzyskania innego typu informacji. Dlatego obie metody znakomicie się uzupełniają i dopiero wykorzystywane razem dają pełen obraz badanych przez nas zjawisk. Wynikami badań ilościowych możemy całkiem dobrze opisać człowieka, ale nie jesteśmy w stanie go w pełni zrozumieć – to dają nam właśnie wyniki badań jakościowych.

We współczesnym świecie zadaje się coraz więcej pytań dotyczących wpływu społecznego, czyli o to, jak zmienić różne zachowania ludzi: co zrobić, żeby ludzie jeździli bezpieczniej samochodami, nie stosowali przemocy w rodzinie, żyli w zdrowszy sposób, uprawiali więcej sportu, jedli wartościowe jedzenie, bardziej dbali o planetę czy pomagali słabszym lub biedniejszym. Są to typowe przykłady pytań, na które odpowiedzi poszukujemy w tzw. aplikacyjnych badaniach społecznych – badaniach z pogranicza psychologii i socjologii odpowiadających na pytania o psychologiczną i społeczną naturę obserwowanych zjawisk.

W naukowych badaniach psychologicznych podstawową metodą badawczą są eksperymenty, z których wnioskuje się o związkach przyczynowo-skutkowych. Badania eksperymentalne dobrze testują teorie naukowe, dają dosyć precyzyjną odpowiedź na temat zależności między kilkoma wyodrębnionymi zmiennymi, jednak zazwyczaj nie przystają do złożoności realnych problemów, których rozwiązania oczekujemy w aplikacyjnych badaniach społecznych. Jeżeli chcemy rozwiązać konkretny życiowy problem, np. pomóc organizacji społecznej w osiągnięciu jej celu, musimy sięgnąć po odmienne narzędzia badawcze, często pochodzące z tradycji badań socjologicznych i marketingowych, takie jak sondaże czy właśnie metody jakościowe.