Laureat Nagrody Nike 2020 - Baśń o wężowym sercu

Jeszcze niedawno zastanawialiśmy się, do kogo powędruje jedna z najważniejszych literackich nagród w Polsce. Dziś wszystko jest jasne: to Radek Rak zdeklasował swoich konkurentów do trofeum i najbardziej zachwycił konkursową kapitułę. O czym jest książka, której autor odebrał w październiku Nagrodę Nike 2020?

Przepisywanie mitologii, czyli „Baśń o wężowym sercu”  

W dobie fake newsów i reinterpretowania faktów na nowo nikogo nie powinno dziwić, że jedną z najważniejszych nagród literackich w Polsce, a więc Nagrodę Nike, otrzymał Radek Rak, autor „Baśni o wężowym sercu albo wtórego słowa o Jakóbie Szeli". Ta niezwykła książka jest próbą opowiedzenia mitologii Galicji jeszcze raz, zupełnie inaczej, z nowej perspektywy. Chociaż realia społeczne, polityczne czy obyczajowe zostały w niej z szacunkiem zachowane, pozycja ta absolutnie nie może być traktowana jako powieść historyczna. Jak pisze sam wydawca, jest to raczej „powieść pełna rozbuchanego erotyzmu, ironii i humoru”, zawieszona gdzieś między historycznymi faktami a domysłami i opowieściami, których prawdziwości nikt dziś nie jest już w stanie sprawdzić. Jak słusznie zauważa Paweł Kozioł z redakcji portalu Culture.pl: „Baśń o wężowym sercu” jest „sprytną trawestacją >>słów pierwszych<<, w dodatku nie zawsze dotyczących źródłowej historii”. Zapewnia to efekt niezwykły: „pozwala obserwować, jak autor tasuje motywy z przeróżnych baśni, o których czytelnik nawet nie wiedział, że je pamięta”.

Książka „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” opowiada o losach młodego Kóby Szeli, postaci wzorowanej na przywódcy chłopskim podczas antyszlacheckich wystąpień chłopów w zachodniej Galicji. Z jednej strony Radek Rak zapewnia nam możliwość poczucia zapachu krwi rabacji z 1846 roku, z drugiej strony z lekkością opisuje miłość, jaką Kóbę obdarzyła Żydówka Chana czy zauroczenie zmysłową Malwą. Jak pisze Paweł Kozioł w swojej recenzji: „książkę Radka Raka trudno jest ulokować na mapie współczesnej literatury polskiej, jawi się też ona jako gatunkowo niespójna”. Zaznacza jednak, że choć lektura „Baśni...” wcale nie jest łatwa czy oczywista, wysiłek jest jak najbardziej warty podjęcia. Z takiego samego założenia wyszli jurorzy Literackiej Nagrody Nike (więcej o finalistach Nagrody Nike 2020, przeczytasz w naszym wpisie. Może ich książki również Cię zainteresują?).

Nike dla Raka

Radek Rak za „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” otrzymał Literacką Nagrodę Nike 2020. Sam o sobie pisze w mediach społecznościowych: „weterynarz z Dębicy, który pisze książki”, a w wywiadach podkreśla, że jest outsiderem. Inspiracji szuka między innymi w grach RPG. Skąd wziął się pomysł na zajęcie się postacią przywódcy chłopskiej rabacji? Radek Rak wychował się 20 km od Smarżowej, rodzinnej wsi Jakóba Szeli, gdzie wspominano go jako „chłopską wersję Robina Hooda, zabierającego bogatym i dającego biednym”. Przewodniczący jury Literackiej Nagrody Nike tak powiedział o zwycięskiej powieści: „Ta książka to klechda. Jak każda klechda jest triumfem wyobraźni i dotyka twardej rzeczywistości, prawdziwego świata”.

Jeśli chcesz sprawdzić, jak wątki fantastyczne łączą się z historycznymi faktami i, jak subiektywny może być odbiór wydarzeń z przeszłości, koniecznie przeczytaj nagrodzoną w październiku książkę „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowa o Jakóbie Szeli”, którą kupisz w naszej księgarni online.