Zobaczyć opisać zrozumieć. Polskie reportaże... - Monika Wiszniowska

Książka ta jest próbą zarówno skonstruowania oraz opisania modelu gatunkowego, jakim jest reportaż literacki, jak i zweryfikowania cech tego modelu na materiale, jakim są polskie reportaże o rosyjskim imperium. Autorka, konstruując tytułową triadę: zobaczyć - opisać - zrozumieć, wyraźnie daje do zrozumienia, że te trzy czasowniki stanowią kwintesencję interesującego ją gatunku. Dokonuje więc zestawienia tekstów polskich reportażystów (od dwudziestolecia międzywojennego po współczesność) - którzy wyprawiali się za wschodnią granicę, a ich podróże owocowały opowieściami dokumentalnymi - by pokazać, jak ważny w reportażu literackim jest indywidualny sposób postrzegania rzeczywistości. Od tego właśnie, ale i od intelektualnego wyposażenia i przeczytanych książek, zależał będzie kształt tekstu - to, w jaki sposób reporter opisze przedmiot swojego zainteresowania. Zrozumienie w reportażu literackim powinniśmy pojmować dwojako. Po pierwsze, reporter sam musi zrozumieć świat, na który patrzy, i o którym opowiada, po drugie - powinien umieć skutecznie się tą wiedzą dzielić z czytelnikiem. W kolejnych partiach tekstu autorka ukazuje, w jaki sposób reporterzy, pisząc o inności rosyjskiego imperium i zamieszkujących go ludzi, potrafią wydobyć także, paradoksalnie, cechy charakterystyczne także dla Polski i Polaków. Stara się również dowieść, że mimo starań nie da się uciec od stereotypów. Możliwe jest natomiast zadawanie pytania o fenomen rosyjskości.