"Patyki, badyle", czyli laureatka nagrody Gdynia z czułością o roślinach
2020-09-14
Lubisz książki, które pozwalają Ci otworzyć oczy na świat, który Cię otacza i spojrzeć na niego zupełnie inaczej? Taką pozycją, która pomaga “poszerzyć rzeczywistość” bez wątpienia jest esej „Patyki, badyle” Urszuli Zajączkowskiej, laureatki Nagrody Literackiej Gdynia 2020. Dlaczego powinieneś mieć go na swojej półce?
Literacka gra w zielone
Zbiór esejów „Patyki, badyle” Urszuli Zajączkowskiej to książka o roślinach. Ale książka niezwykła. Napisana z poetyckim zacięciem przez naukowczynię, botaniczkę, która na co dzień zajmuje się tym, co zielone i żywe. I właśnie na to autorka każe patrzeć czytelnikowi ze zrozumieniem, współczuciem, empatią. Zauważając, że świat roślin egzystuje w symbiozie z nami i bezustannie walczy o przetrwanie. Zajączkowska w książce wydanej nakładem wydawnictwa Marginesy (a dostępnej w naszej księgarni z tanimi książkami), przede wszystkim pisze o swoich badaniach i… moralnych wątpliwościach biolożki. Żeby dobrze poznać fascynujący świat roślin, musi ona w końcu łamać i nacinać swoje obiekty, naruszać ich strukturę i ingerować w ich życie. Autorka „Patyków, badyli” zaskakuje niezwykłymi szczegółami, opowiadając chociażby o tym, że części komórek roślinnych dokonują zbiorowego samobójstwa, by w ten sposób chronić resztę organizmu przed niebezpieczeństwami płynącymi z zewnętrznego świata.
Język Urszuli Zajączkowskiej nie jest jednak typowo naukowy. Zawiera się w nim mnóstwo poetyckiej subtelności, która zmusza do postrzegania rzeczywistości (w tym zjawisk fizycznych) w inny, bardziej wrażliwy i uduchowiony sposób. Autorka esejów pisze na przykład:
„Kijaszkiem pomacham w powietrzu, by posłuchać dowodu na nieprzezroczystość przestrzeni, dla sprawdzenia, czy nadal tam w niej wiszą atomy. A skoro wiszą, to przecież zasyczą, gdy je w powietrzu rozdzielę”.
Łącząc w ten sposób świat poezji z nauką, staje się kimś w rodzaju współczesnego spadkobiercy Leonarda da Vinci, który zawsze próbował wprowadzać konkretną wiedzę naukową do swojej sztuki i odwrotnie - naukę nasycać artystyczną ekspresją czy filozoficzną zadumą. Zajączkowa, podobnie jak autor słynnego „Sekretnego życia drzew”, zmusza do zastanowienia się, czy faktycznie traktujemy prawidłowo roślinność. Czy potrafimy czerpać od niej doświadczenie i inspirację? Mamy do niej szacunek? A może pozostaje dla nas tylko niewiele znaczącym, estetycznym tłem? Odpowiedzi na te pytania z pewnością pomoże znaleźć lektura „Patyków, badyli”.
Botaniczka-poetka laureatką Nagrody Literackiej Gdynia 2020
Za swoją niezwykłą książkę „Patyki, badyle” Urszula Zajączkowska pod koniec sierpnia 2020 roku otrzymała wyróżnienie w konkursie Nagroda Literacka Gdynia 2020. Werdykt jury nikogo nie powinien dziwić. W końcu Zajączkowska, jak pisze Zofia Król z portalu Dwutygodnik: „naukową precyzję poddaje sprawdzianowi literackiego słowa, słowo zaś wysyła na nauki na leśną ściółkę”. Krytyczka dodaje: „Spotkanie nadzwyczaj czułego i intensywnego pisarskiego języka z tak nam mało znanym światem patyków i badyli daje piorunujący efekt”.
Gdyńska Kostka Literacka to nie pierwsze literackie trofeum, jakie zdobyła badaczka. Zajączkowska jest też laureatką Nagrody Fundacji im. Kościelskich za tom „Minimum”. Na co dzień utalentowana pisarka jest adiunktką w Samodzielnym Zakładzie Botaniki Leśnej SGGW w Warszawie.
Gdzie kupić zbiór esejów „Patyki, badyle” Urszuli Zajączkowskiej? Oczywiście w naszym sklepie internetowym z tanimi książkami!
